یارانه یا سوبسید نوعی از کمک مالی است که از طرف دولت به یک تجارت یا بخش اقتصادی پرداخت می‌شود. اساسا یارانه کمک‌هایی است که از سوی دولت برای افزایش رفاه حال مردم ارائه می شود.بر اساس تعریف بانک جهانی یارانه سود اقتصادی است که معمولاً دولت‌ها به تولیدکنندگان کالا برای تقویت بازار رقابتی کشور‌ها پرداخت می‌کنند و این یارانه ممکن است مستقیم یا غیرمستقیم باشد.
از سال ۸۹ که دولت احمدی نژاد تصمیم گرفت طرح پرداخت یارانه نقدی را آغاز کند تا امروز، حرف و حدیث ها پیرامون تبعات اجرای غیرهدفمند این طرح و بار تورمی که به کشور تحمیل می کند، زیاد بوده است.
اخیرا محسن هاشمی – رئیس شورای شهر تهران – با اشاره به تبعات ناشی از پرداخت یارانه‌های نقدی و آثار تورمی آن پیشنهاد کرده که دولت هزینه یارانه نقدی را در مترو و پروژه‌های عمرانی فعال کند که هم مردم صاحب شغل و از یارانه نقدی بی‌نیاز شوند و هم این‌که معضل ترافیک و آلودگی هوا که مشکل اصلی تهران است.
این پیشنهاد هزینه کردن یارانه نقدی در پروژه های عمرانی به معنی حذف پرداخت مستقیم یارانه نقدی به مردم و تخصیص آن به طرح های عمرانی است
در حالی رئیس شورای شهر پیشنهاد هزینه کردن منابع یارانه نقدی در پروژه‌های عمرانی را مطرح کرده که رقم پرداختی بابت یارانه‌های نقدی در سال به اندازه و حتی بیش از بودجه‌ای است که ایران بابت پروژه‌های عمرانی خود خرج می‌کند.
برای ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان هم استقراض شد
حدود ۱۰ سال از شروع اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها می‌گذرد، طرحی که قرار بود از منابع ناشی از حذف یارانه انرژی در سه بخش کمک به افراد و خانواده‌های آسیب دیده و ایجاد رفاه اجتماعی، تولید و البته کمک به هزینه‌ها و پروژه‌های عمرانی دولت شود، اما در عمل دولت‌ها با پرداخت یارانه نقدی به تمام افراد متقاضی اعم از نیازمند و غیرنیازمند به گونه‌ای پیش رفتند که نه تنها تمامی منابع حاصل از حذف یارانه و اصلاح قیمت سوخت صرف پرداخت‌های نقدی شد بلکه در مواقعی دولت دست به استقراض از بانک مرکزی برای جبران کسری یارانه پرداختی زد.
از سال ۱۳۸۹ که قانون هدفمندی یارانه‌ها به اجرا درآمد تاکنون معمولا هر ماه دولت حدود ۳۵۰۰ میلیارد تومان بابت یارانه نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی پرداخت کرده که در سال به ۴۲ هزار میلیارد تومان می رسد، ارقام زمانی قابل تامل‌تر می‌شود که طی سال های پرداخت حدود ۴۰۰ هزار میلیارد تومان بابت یارانه‌های نقدی پرداخت شده که این رقم در حال حاضر نزدیک به بودجه‌ای است که دولت در سال کل کشور را اداره می‌کند.
گرچه رقم ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی بابت یارانه به هر نفر در ۱۰ سال گذشته با وجود فراز و نشیب‌های اقتصادی و تغییرات تورمی هیچ تغییری نداشته است، اما همچنان طبق آخرین اعلامی از سوی دولت حدود ۷۸ میلیون نفر یعنی بیش از ۹۰ درصد از جمعیت ایران در لیست دریافت یارانه نقدی با این رقم ناچیز قرار دارند که به طور حتم این رقم ناچیز سهمی در زندگی عمده این افراد ندارد.
یارانه کم که نشد یک یارانه دیگر هم اضافه شد
به دفعات نحوه پرداخت یارانه نقدی مورد نقد و از محورهای چالشی بین دولت ها و منتقدان بوده و خواستار اصلاح آن بوده اند، حتی بارها در قانون بودجه دولت مکلف به حذف دهک‌های بالا شده ولی تاکنون این تکلیف قانونی به طور کامل محقق نشده است و این در حالی است که نه تنها روند معیوب یارانه ای تغییری نکرد بلکه از سال گذشته و با اصلاح قیمت بنزین، یارانه دیگری به پرداخت‌های نقدی دولت اضافه شد و از بین ۷۸ میلیون نفر که در لیست یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی بودند ۶۰ میلیون نفر به عنوان خانوار هدف برای دریافت کمک‌های معیشتی از محل درآمد ناشی از قیمت بنزین گزینش شده‌اند و دولت در ماه حدود ۲۵۰۰ میلیارد تومان بابت کمک‌های معیشتی پرداخت می‌کند که در سال به ۳۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد.
براین اساس در حال حاضر دولت سالانه حداقل ۷۰ هزار میلیارد تومان بابت یارانه نقدی پرداخت می‌کند که این رقم به هیچ عنوان تضمینی برای پرداخت به خانوارهای نیازمند نیست و جمع گسترده‌ای از افراد غیرنیازمند در این لیست قرار دارند که موجب هدررفت حجم بالای درآمدی دولت از محل یارانه‌ها می‌شود.
اما معضل پروژه های عمرانی…
سوی دیگر ماجرا پروژه‌های عمرانی به عنوان یکی از معضلات بودجه‌ای دولت قرار دارد که همواره سهم ناچیزی در مقابل سایر هزینه‌ها در بودجه سالیانه داشته است. از بودجه عمومی دولت در سال سهم عمده‌ای به هزینه‌های جاری و پرداخت حقوق و دستمزد اختصاص پیدا می‌کند و هر آنچه باقی ماند به پروژه‌های عمرانی می‌رسد، به عنوان نمونه در بودجه سال گذشته از رقم ۴۴۸ هزار میلیارد تومانی فقط ۶۰ هزار میلیارد تومان به بودجه‌های عمرانی رسید و از بودجه ۵۷۱ هزار میلیارد تومانی امسال ۷۰ هزار میلیارد تومان برای پروژه‌های عمرانی پیش بینی شده است.
هزینه تکمیل پروژه های عمرانی به اندازه بودجه کل کشور
این در شرایطی است که از سالیان گذشته تاکنون حجم بالایی از پروژه‌های عمرانی کلنگ خورده، اما به دلایل مختلف از جمله بی‌برنامگی و یا بی‌هدف بودن پروژه‌ها و بخصوص هزینه‌های مالی تکمیل نشده است؛ به طوری که طبق برآوردهای دولت در حال حاضر حدود ۸۰ هزار پروژه عمرانی نیمه تمام ملی و استانی وجود دارد که برآوردها حاکی از آن است که حداقل ۵۰۰ هزار میلیارد تومان برای تکمیل این پروژه‌ها نیاز است. این رقم ۵۰۰ هزار میلیاردی لازم برای پروژه‌های عمرانی به هیچ عنوان امکان تحقق در یک بودجه سالیانه و حتی چند ساله را نخواهد داشت، چرا که رقم منابع عمومی که دولت برای اداره کشور در یک سال مورد استفاده قرار می‌دهد در بهترین حالت تحقق به ۵۰۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد و هر جا که نیاز به صرفه‌جویی بوده و عدم تحقق منابع وجود داشته باشد با توجه به این‌که امکان دست زدن به هزینه جاری دولت چندان وجود ندارد این پروژه‌های عمرانی هستند که همواره با عدم تحقق مواجه بوده‌اند.
همه چیز روی کاغذ بایگانی شد
بر این اساس اگر قرار باشد رقم یارانه‌های نقدی در دو بخش نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی و همچنین کمک‌های معیشتی که در مجموع به ۷۰ هزار میلیارد تومان در سال می‌رسد به پروژه‌های عمرانی اختصاص پیدا کند آنگاه با حدود ۷۰ هزار میلیارد تومانی که در بودجه سالانه برای این بخش پیش‌بینی شده نزدیک به ۱۴۰ هزار میلیارد تومان خواهد بود که می‌تواند حجم بزرگی از پروژه‌های عمرانی را در سطح کشور فعال کرده و به ایجاد اشتغال و کسب درآمد برای مردم و البته رشد اقتصادی بینجامد.
اما عملکرد دولت ها و مجلس در بخش یارانه نشان داده که این پیشنهادها و برآوردها تنها روی کاغذ است و دولت‌ها هیچ‌گاه نسبت به پرداخت هدفمند منافع ناشی از یارانه نقدی اقدام نکردند و با وجود تکالیفی که برعهده آنها در رابطه با حذف پردرآمدها وجود داشته، باز هم با اعمال ملاحظاتی از این موضوع عقب کشیده‌اند و تنها در موارد محدودی عملیاتی شده است.
البته در رابطه با هزینه کرد منابع پرداخت‌های نقدی پیشنهادهای متفاوتی در کنار حوزه عمرانی وجود داشته که از جمله آن می توان به حمایت از اقشار آسیب‌پذیر به نوعی دیگر و یا استفاده از این منابع هنگفت در بخش‌های دیگر بودجه‌ای با توجه به کسری سنگین بودجه دولت طی سال‌های گذشته تاکنون اشاره کرد، اما باز هم تمام نقدها، پیشنهادها و خواسته‌ها از دولت‌ها برای ساماندهی وضعیت پرداخت یارانه نقدی همواره بایگانی شده و تغییری ایجاد نشده است.
به گزارش شهرآرانیوز، آذرماه سال ۸۹ وقتی اولین یارانه نقدی به حساب خانوار‌ها واریز شد، ۴۰ هزارو ۵۰۰ تومان برای خودش ارج و قربی داشت، بعدش هم شد ۴۵ هزارو ۵۰۰ تومان تا بار بیشتری از روی دوش مردم بردارد. اما این ۴۵ هزاروخرده‌ای هرسال درجا زد و در عوضش تورم روزبه‌روز بالا رفت تا امروز که با پول یارانه درنهایت می‌توانیم ۱۵ تا نان سنگگ خشخاشی بخریم.
چند سالی هست که صحبت افزایش یارانه نقدی از این طرف و آن‌طرف به گوش می‌رسد، ولی هنوز کسی نمی‌داند که قیمت حقیقی یارانه باید چقدر باشد. اگر با دلار حساب کنیم، یارانه سال ۸۹ معادل ۴۰ دلار بازار آزاد بود. پس با دلار ۲۰ هزار تومانی الان، یارانه باید ۸۰۰ هزار تومان باشد.
اگر با پراید حساب کنیم یک قیمت و اگر با مسکن یا طلا حساب کنیم یک قیمت دیگر می‌شود. در مجلس، ولی این روز‌ها صحبت از به‌روز کردن یارانه بر اساس قیمت بنزین آزاد است.
احمد علیرضابیگی، نماینده مردم تبریز در مجلس، گفته است نمایندگان روی طرحی کار می‌کنند که بر اساس آن دولت موظف می‌شود به هر ایرانی معادل ۴۰ لیتر بنزین آزاد یارانه بدهد. یعنی با بنزین لیتری ۳۰۰۰ تومان، یارانه نقدی می‌شود ۱۲۰ هزار تومان و هروقت بنزین گران شود، یارانه هم اضافه خواهد شد. مردم می‌توانند این یارانه را به‌صورت بنزین یا پول نقد دریافت کنند.
اگر این طرح تصویب شود، یارانه نقدی بعد از ۱۰ سال به‌روز خواهد شد. البته این وسط سد بزرگی وجود دارد؛ کسری بودجه. حقیقت ماجرا اینجاست که دولت زیر تأمین نقدینگی برای همین یارانه ۴۵ هزارتومانی مانده است و بعید است زیر بار یارانه ۱۲۰ هزار تومانی برود. حالا باید بنشینیم و ببینیم مرحله اول این طرح در مجلس چه سرانجامی پیدا می‌کند تا بعد برسیم به مرحله دولت و اجرایی شدن آن.
.jpg)
0 دیدگاه